به گزارش بی‌باک، محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه ایران ظهر شنبه به منظور شرکت در مذاکرات جاری هسته‌ای وارد وین محل برگزاری این مذاکرات شد. جان کری وزیر خارجه آمریکا نیز جمعه شب وارد وین شده بود.
هشتمین دور رایزنی‌های هسته‌ای در راستای نگارش پیش نویس برنامه جامع اقدام مشترک از روز چهارشنبه 27 خرداد ماه در سطح معاونان در شهر وین در جریان است و معاونان ظریف و اعضای هیأت کارشناسی ایران در وین حضور داشتند.
روز دوم مذاکرات نیز همانند روز اول اخبار داغی به همراه نداشت و دیدارهای دو جانبه ظریف با وزرای خارجه آمریکا، انگلیس و فرانسه و معاون وزیر خارجه چین و همچنین مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا اتفاقات میدانی چندانی رخ نداد اما در عرصه رسانه‌ای جنگ قابل توجهی از سوی رسانه‌های غربی علیه ایران در جریان بود که رویترز و آسوشیتدپرس گوی سبقت را از سایر هم خطان خود ربوده بودند و تلاش داشتند تا ایران را مقصر این رخوت به وجود آمده و یا عدم نتیجه گیری احتمالی از مذاکرات جاری بدانند.
روز سوم مذاکرات معاونان و کارشناسان در ادامه رایزنی‌های هسته‌ای در شهر وین به گفت‌وگو پرداختند. ضمن اینکه مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز با وزیر خارجه آمریکا و آلمان دیدار داشت. معاونان وزرای خارجه ایران، آمریکا و مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا دیداری با یکدیگر داشتند.
روز چهارم مذاکرات اما با آمدن ظریف از تهران به وین و نیز حضور صالحی و فریدون کمی گرمتر شد. ظریف در روز سه شنبه با وزرای خارجه آمریکا، روسیه و آلمان و نیز مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی دیدار به صورت دو جانبه دیدار و گفت‌وگو کرد. تمدید هفت روزه تعلیق تحریم‌های آمریکا و اتحادیه اروپا علیه ایران به اما و اگرها درباره تمدید چند روزه مذاکرات پایان داد تا نگرانی از بابت اتمام ضرب الأجل وجود نداشته باشد و طرفین چند روز بیشتر را در هتل کوبورگ به گفت‌وگو بنشینند تا نتیجه‌ای حاصل شود. هر چند سخنان رئیس جمهور آمریکا مبنی بر عدم ترس از ترک مذاکرات در صورت نرسیدن به اهداف و نیز اظهارات رئیس جمهور کشورمان درباره بازگشت سریع فعالیت‌های هسته‌ای در صورت عدم پایبندی طرف مقابل به تعهدات خود اوضاع کنونی را کمی مبهم.
آنچنان که پیش بینی میشد به دلیل شکافهای زیاد موجود میان طرفین، گفتگوهای ایران و ۱+۵ در موعد مقرر به پایان نرسید و این گفتگوها به صورت موقت به مدت یک هفته تا ۱۸ تیرماه تمدید شده است. بر اساس قراری که دو طرف گذاشتهاند در موعد مقرر یا مذاکرات به توافقی جامع و نهایی منجر خواهد شد و یا اینکه عدم رسیدن به نتیجه، طرفین را به اعلام تمدید طولانی مدت‌تر توافق ژنو و ایجاد فرصت برای گفتگوی جدید و یا در نهایت اعلام شکست مذاکرات خواهد کشاند.
اما آنچه در حاشیه این مذاکرات و بعنوان اخبار غیر رسمی در میان دیپلماتها رد و بدل می‌شود، گفتگو و اختلاف بر چند موضوع اساسی است که دست یابی به حد مطلوب ایران در این موارد، مبتنی بر آنچه رهبر انقلاب صراحتا در سخنان اخیر خود در جمع کارگزاران نظام مطرح کردهاند، با توجه به عدم نرمش و شرط و شروط مختلف طرف مقابل، تا حدود زیادی مبهم شده است.
اختلاف در موضوع PMD
آنچنان که از شواهد و اخبار منابع غربی بر میآید، آمانو برنامهای را برای سفر به ایران در روز پنجشنبه تدارک دیده است که موضوع آن گفتگو درباره راهکارهای حل مسئله PMD یا ابعاد احتمالی نظامی است.
موضوعی که در حاشیه حل این موضوع محل اختلاف است، رسیدن به مکانیزمی است که آژانس به واسطه آن در نهایت اعلام کند سوالات و مسائلی که مد نظر داشته، حل شده است.
ایران اعلام کرده است که مشکلی با پاسخ دادن به پرسشهای آژانس درباره ابعاد احتمالی نظامی ندارد، اما موضوع این است که این سوالات تا چه زمانی قرار است ادامه پیدا کند!؟ آژانس با وجود دوبار اقدام ایران در طراحی یک مدالیته وزمانبندی برای پاسخ به تمام پرسشها، باز هم حاضر به بستن این پرونده نشده است، چرا که به این بهانه امکان درخواست دسترسی به مراکز نظامی ایران را برای خود فراهم میبیند.
ایران اعلام کرده است در صورت ارائه یک مدالیته معقول که در انتهای آن همه سوالات آژانس مطرح شده و دیگر سوالی باقی نماند، حاضر به همکاری برای پاسخ به این موضوع هست.
اما آنچه از سوی آژانس مطرح می‌شود، درخواست بازرسی از مراکز نظامی و مصاحبه با دانشمندان به بهانه حل موضوع PMD است. موضوعی که در ادبیات این روزهای مسئولان امریکایی با عنوان دسترسیهای بی سابقهاز آن یاد می شود.
آنچه روشن است آنکه آمانو برای حل این موضوع و فشار به ایران برای توافق بر سر برخی دسترسیها به تهران سفر خواهد کرد.
اما نکته مهم در این بین آن است که اجرای تعهدات طرف مقابل، علاوه بر راستیآزمایی اجرای تعهدات ایران در توافق نامه، منوط به حل موضوع PMD نیز شده است که همین موضوع، به عنوان اهرم فشاری برای امتیازگیری بیشتر از ایران محسوب خواهد شد.
مکانیزم سه مرحلهای توقف تحریمها
بر طبق اطلاعات موجود، مکانیزمی سه مرحلهای برای توقف تحریمها از سوی طرف مقابل در حال تحمیل به ایران است، که نسبتی به خطوط قرمز ایران در موضوع رفع تحریمها ندارد.
در حالی که ایران خط قرمز خود را لغو همه تحریمها در روز امضاء توافق اعلام کرده است، مکانیزم مطرح در محافل رسانه‌ای از سه مرحله پذیرش توافق، عملیاتی کردن توافق و اجرای تعهدات ایران زیر نظر آژانس سخن به میان آورده است.
در این شیوه و در فاز ابتدایی، «پذیرش توافق» است که زمانی که طرفین به توافق برسند به وقوع خواهد پیوست.
فاز بعدی، «عملیاتی کردن توافق» است که بسته به طی کردن مراحل داخلی در کشورهای درگیر مذاکرات است (مانند کنگره آمریکا و مجلس شورای اسلامی ایران) این مرحله به طور خاص بعد از تصویب طرح نظارت بر توافق کنگره ایالات متحده، طراحی شده است.
مدت زمان این فاز کاملا به نحوه فعالیت اعضای کنگره آمریکا در زمینه بررسی توافق هسته‌ای بستگی دارد. البته سایر کشورهای درگیر در مذاکرات هم مراحل داخلی خود را طی می‌کنند اما گمان نمی‌رود که طی همه این مراحل طولانی‌تر از فرآیند نظارتی کنگره باشد.
اغاز اجرایی شدن تعهدات ایران تحت نظارت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هم فاز سوم این توافق است که پس از تایید آژانس، تحریم‌های آمریکا و سازمان ملل و اتحادیه اروپا شروع به برداشته شدن خواهند شد.
این شیوه نه تنها تحریمها را در روز امضا لغو نخواهد کرد، بلکه آنرا منوط به اجرای تعهدات ایران آنهم زیر نظر آژانس کرده است که به صراحت از سوی رهبری معظم انقلاب نفی شده و عملا دست ایران را ابتدا خالی کرده و در ادامه ایران را به انتظار انجام تعهدات طرف مقابل آنهم بدون برگ برندهای در دست، خواهد نشاند.
این در حالی است که کنگره بنایی بر لغو تحریمها نداشته و تنها اوباما آنها را برای مدتی تعلیق خواهد کرد. بر این اساس مکانیزم بازگشت پذیری تحریمها علیه ایران به راحتی عمل کرده و در عرض یکی دو ساعت کل تحریمها علیه ایران مجددا فعال خواهد شد.
ذخایر اورانیوم غنی شده ایران
یکی از خطوط قرمز جدی در موضوع هسته‌ای نیز مسئله مواد غنی شده موجود در کشور است که تلاش امریکا کاهش میزان هشت هزار کیلویی این مواد به ۳۵۰ کیلو گرم است. به نظر می رسد این موضوع از طریق پیشنهاداتی چون فروش مواد به کشورهای دیگر و دریافت کیک زرد در حالی پیگیری است تا عملا ذخیره اورانیوم غنی شده ایران را به نابودی بکشاند.
مکانیزم نظارت بر توافق
در شرایطی که ایران صراحتا اعلام کرده است نسبت به مکانیزمی که مبتنی بر آژانس باشد، خوشبین نبوده و آنرا نمی پذیرد، آنچه در دستور کار قرار گرفته، قرار دادن آژانس به عنوان داور و ناظر اجرای تعهدات ایران است، که عملا یک توافق چند جانبه را به توافق بین المللی با الزامات خاص خود و امکان ارجاع به شورای امنیت مبدل می کند.
به نظر میرسد در هفته آینده نیز وزرای خارجه سفرهایی به پایتختها برای تصمیم گیری نهایی داشته باشند.
+ 0